CGN spinaziecollectie

De collectie bestaat grotendeels uit gecultiveerde spinazie (Spinacia oleracea). In de afgelopen jaren is de collectie verder uitgebreid met accessies van S. turkestanica en S. tetrandra. De collectie wordt op grote schaal gebruikt om eigenschappen te vinden voor de verbetering van rassen, in het bijzonder met betrekking tot nieuwe resistentie tegen valse meeldauw (Peronospora effusa).

De spinaziecollectie is afkomstig van het voormalige Instituut voor Tuinbouwplantenveredeling (IVT), waarvan de werkcollectie in 1987 door het CGN is overgenomen. De collectie werd vervolgens verder uitgebreid met cultuurmateriaal uit het binnen- en buitenland.

Meer recentelijk zijn er verzamelmissies uitgevoerd voor wilde S. turkestanica in Tadzjikistan en Oezbekistan in 2008 en voor wilde S. tetrandra in Azerbeidzjan en Armenië in 2011 (Van Treuren et al., 2019). In 2023 vond er nog een verzamelmissie plaats in Oezbekistan waar nog meer S. turkestanica accessies werden verzameld.

Tegenwoordig bestaat de collectie voornamelijk uit gecultiveerde spinazie (S. oleracea) maar ook enkele tientallen accessies van zowel S. turkestanica als S. tetrandra. Deze soorten behoren allemaal tot de primaire genenpoel van spinazie. De collectie vertegenwoordigd in gelijke mate cultivars, landrassen en wilde of onkruidpopulaties. De meeste gecultiveerde spinazie accessies komen uit Europa of Azië. S. turkestanica is afkomstig uit Centraal-Azië terwijl S. tetrandra voortkomt in de Kaukasus.

Spinazie accessies worden geregenereerd bij onvoldoende kiemkracht of bijna uitgeputte zaadvoorraden. De regeneraties worden uitgevoerd in samenwerking met veredelingsbedrijven.

Gecultiveerde spinazie en zijn wilde verwanten S. turkestanica en S. tetrandra zijn tweehuizige soorten die door de wind worden bestoven. Vandaar dat de accessies in isolatie worden geregenereerd onder gecontroleerde kasomstandigheden of in regeneratietunnels in de open lucht. Over het algemeen worden minstens 80 planten gebruikt voor de regeneratie van gecultiveerde spinazie en 120 planten voor de regeneratie van accessies van wilde soorten.

De spinaziecollectie is in veldproeven gescreend op verschillende morfologische kenmerken. Spinazie accessies worden meestal beschreven met behulp van minimum descriptoren die zijn ontwikkeld door de ECPGR werkgroep voor bladgroenten. De minimum descriptor lijst voor spinazie bestaat uit acht descriptoren en is terug te vinden op de ECPGR Leafy Vegetables webpagina.

De collectie is ook gebruikt voor het screenen op kwaliteitskenmerken waaronder het nitraatgehalte en resistentie tegen ziektes zoals Albugo occidentalis (witte roest), Fusarium oxysporum (Fusarium-verwelkingsziekte) en Peronospora farinosa (valse meeldauw). De meeste gegevens over kwaliteitskenmerken worden verzameld in nauwe samenwerking met veredelingsbedrijven die zijn aangesloten bij Plantum NL. De belangrijkste focus van dit gezamenlijke screeningsprogramma is resistentie tegen valse meeldauw bij spinazie. Tot nu toe zijn de resistentie data betrekking tot Peronospora fysio’s Pfs1 tot en met PFs16 beschikbaar gemaakt via CGN’s website.

De fenotypische gegevens zijn geïntegreerd in de online zoek- en aanvraagfaciliteit van CGN en worden in downloadbare bestanden beschikbaar gesteld via CGN’s website.

Plantenveredelingsbedrijven en onderzoeksinstituten zijn de belangrijkste gebruikers van CGN’s spinaziecollectie. De collectie heeft haar waarde voor de gewasveredeling bewezen gezien de ziekteresistenties die gevonden zijn in CGN-accessies de basis hebben gevormd voor de ontwikkeling van nieuwe cultivars. DNA-sequentiebepaling is uitgevoerd voor accessies van S. turkestanicaenS. tetrandra, in het kader van het project ‘Exploitation of crop wild relatives for more sustainable and healthier spinach’ van CGN, WUR en veredelingsbedrijven.

• De verzamelmissie naar Uzbekistan, 2023
• De verzamelmissie naar Azerbaijan en Armenia, 2011
• De verzamelmissie naar Tajikistan en Uzbekistan, 2008