Dierenwelzijn

Voor een dierwaardige veehouderij heeft de Raad voor Dierenaangelegenheden (RDA) het welzijn vertaald in zes leidende principes. Deze principes gelden als uitgangspunt voor het convenant dierwaardige veehouderij. Startpunt is respect voor de intrinsieke waarde van het dier, waarbij basisvoorwaarden goede voeding, omgeving en gezondheid voor het dier zijn. Het dier heeft daarbij de mogelijkheid om natuurlijk gedrag te vertonen en zich goed te voelen.

De principes op een rij:

1. Erkenning van intrinsieke waarde van het dier
2. Goede voeding
3. Goede omgeving
4. Goede gezondheid
5. Natuurlijk gedrag
6. Positieve emotionele toestand

De RDA heeft een belangrijke toevoeging gemaakt in het zesde principe: het bereiken van een positieve emotionele toestand. De veehouderij zou zo ontworpen moeten zijn dat het dier in eigen behoeften kan voorzien en dat er mogelijkheden zijn voor het hebben van positieve ervaringen. Het is niet langer genoeg dat bijvoorbeeld een varken gezond is, het moet ook soorteigen gedrag, zoals wroeten, kunnen vertonen in het huisvestingssysteem.

Dieren hebben een op zichzelf staande waarde als wezens met gevoel: ze hebben zowel negatieve- (pijn, stress, angst) als positieve gevoelens (plezier, comfort, interesse). Dierwaardig gaat verder dan een goede fysieke gezondheid. Het dier kan een positieve mentale staat (positief welzijn) bereiken doordat de leefomgeving aansluit bij gedragsbehoeften. Wageningen University & Research verricht daar onderzoek naar.

Positieve emotionele staat

Goed dierenwelzijn is de balans tussen het hebben van negatieve en positieve ervaringen. Negatieve ervaringen zijn daarbij onderdeel van het leven, dat geldt voor alle dieren, ook voor in het wild levende dieren. Het gaat om de balans en dat er voor gehouden dieren niet alleen negatieve ervaringen zijn, maar juist overwegend meer positieve. Belangrijk voor het gericht mogelijkheden bieden om positieve emoties te ervaren zijn het kunnen uitvoeren van soorteigen gedrag en autonomie. Dat betekent dat gehouden dieren keuzevrijheid hebben, er variatie en afwisseling in de omgeving is en dieren mentaal en fysiek uitgedaagd worden. Bij bijvoorbeeld geiten en varkens is al veel onderzoek gedaan naar cognitieve uitdaging en dit heeft een aantoonbaar positief effect op de mentale staat.

Respecteren autonomie

Autonomie en het (terug)geven van controle over eigen keuzes omvat de mogelijkheid van het dier om zichzelf te kunnen handhaven doordat het minder afhankelijk is (gemaakt) van onze zorg. Dit wordt ook wel zelfbeschikking genoemd.

Soorteigen- of natuurlijk gedrag

De gedragsbehoeften van een diersoort, voortkomend uit de evolutie, vormen samen een repertoire aan soorteigen- of natuurlijk gedrag. In de nieuwe dierenwet staat dat in een diervriendelijke stal het systeem moet worden aangepast aan het dier in plaats van andersom.

In eerste instantie is een dierwaardige veehouderij van groot belang voor het dier zelf. Streven naar een positieve staat van zijn biedt het dier mogelijkheden om lekker in zijn of haar vel te zitten. En dat biedt ook mensen voordelen. Een dier dat zich goed voelt is veerkrachtiger en daarmee minder bevattelijk voor ziektes. Gezonde dieren zijn een essentieel onderdeel van de veiligheid van voedsel in lijn met de One Health-gedachte: de verbanden tussen dierenwelzijn, diergezondheid en voedsel gerelateerde ziektes. Dierwaardige veehouderij draagt dan ook bij aan een veerkrachtige en gezonde veehouderij, en vice versa.

De behoeften van het dier centraal stellen vraagt ook om gedragsverandering van boer, agro-industrie, consument en burger. De boer zal dieren meer gaan faciliteren in hun behoeften en consumenten zijn aan zet om te accepteren dat ze meer moeten betalen voor dierlijke producten als er meer kosten gemaakt worden. Uit Wagenings onderzoek blijkt dat het 4 tot 5 miljard kost om tot een dierwaardige veehouderij te komen.

WUR levert met wetenschappelijke kennis vanuit verschillende disciplines een belangrijke bijdrage aan de totstandkoming van beleidskeuzes op het gebied van dierwaardige veehouderij. Voedselproductie gaat over meer dan efficiëntie en veiligheid, het wordt betekenisvol als er aandacht en ruimte is voor relaties tussen mensen, dieren en natuur.