Mede dankzij WUR verdient Mycelia zijn sporen in specialty mushrooms

Wereldwijd stijgt de vraag naar paddenstoelen. De schimmels zijn onder meer gezond en voedingsrijk, en een alternatief voor een vleesarmer dieet. Maar ook voor medicinale toepassingen, als bouwmateriaal, energiebron en voor zuiveringsprocessen bieden paddenstoelvormige schimmels uitkomst. Het Vlaamse familiebedrijf Mycelia werkt al enkele decennia aan de ontwikkeling van draadvormige of ‘filamenteuze’ schimmels op vaste voedingsbodems, vertelt directeur Kasper Moreaux. “We bewaren enkele honderden rassen steeltjeszwammen (basidiomyceten) en zakjeszwammen (ascomyceten).”  

Het overgrote deel is bedoeld als voedselproduct of medicijn, zegt Moreaux. “We richten ons op specialty mushrooms. Denk aan oesterzwammen, shiitakes, fluweelpootjes en beukenzwammen. Deze kweken we als mycelium – het netwerk van schimmeldraden – en verkopen we in de vorm van broed, het schimmelequivalent van zaaigoed. Ons broed bestaat uit een korrelig mengsel dat telers kunnen mengen met grote hoeveelheden substraat en compost. We zijn wereldwijd actief, maar onze voornaamste afzetmarkt is Europa. Behalve dat we schimmels produceren, werken we ook aan processen en technieken om ze te kweken. Deze kennis delen we ook weer met onze klanten.” 

Mycelia zoekt voortdurend naar een zo groot mogelijke genetische variatie, waarbij het bedrijf selecteert op onder meer vormvastheid en teeltopbrengst. Hierbij krijgen ze hulp van de paddenstoelengroep van de afdeling plantveredeling bij WUR. Moreaux: “Een jaar of vijftien geleden zochten we een partner die ons kon helpen bij de veredeling van Shiitake. Nederland – en specifiek WUR – liep in de paddenstoelenwereld toen al voorop qua kennis en techniek, met name op het gebied van genetica. Vandaar dat we naar WUR zijn gestapt, waar de paddenstoelentak destijds nog een apart instituut was.”

Behalve over veel expertise en middelen voor het doen van onderzoek, beschikt WUR ook over een sterke en solide rassencollectie, vervolgt Moreaux. “Hierdoor kunnen we selecteren op de meest optimale eigenschappen. In het geval van de Shiitake hadden we de pech dat de Europese markt op grote schaal Shiitake uit China ging importeren. Hierdoor was het niet rendabel om een nieuwe variëteit op de markt te brengen en zijn we gestopt. Maar het project liet wel zien wat WUR allemaal in huis heeft en wat ze voor ons kunnen betekenen als samenwerkingspartner.”  

Een van de grootste succesverhalen van WUR en het bedrijfsleven op het gebied van paddenstoelen is de ontwikkeling van de Spoppo, een sporenloze oesterzwam, begin deze eeuw. Voordeel van deze zwam is dat sporen zich niet kunnen verspreiden in de natuur, waardoor geen verstoringen aan ecosystemen ontstaan en er minder kans is op verspreiding van ziektes door bacteriën die zich aan sporen hechten. Ook voor plukkers is het gunstig dat zwammen geen sporen bevatten, omdat herhaalde blootstelling aan de sporen een allergische reactie kan veroorzaken.

Voor telers is de sporenloze oesterzwam dus een zeer aantrekkelijke cultivar. Probleem was alleen dat er maar één cultivar was ontwikkeld die grootschalig werd gebruikt. En daar kleven grote risico’s aan, zegt Moreaux. “Monocultuur is altijd riskant. Als er bijvoorbeeld een ziekte of plaag opduikt, kan dat zorgen voor enorme misoogsten. Dat zie je ook bij bananen en olijven. Je kunt nergens op terugvallen, er is geen vergelijkbaar alternatief. Plus je hebt altijd dezelfde smaak en uiterlijke kenmerken. Daarom is WUR op verzoek van telers nieuwe rassen van deze sporenloze oesterzwam gaan ontwikkelen, zestien in totaal.”

Maar of deze rassen ook in grotere teelt geschikt zouden zijn voor de markt, moest eerst nog worden getest. Als vaste samenwerkingspartner wilde Mycelia daar wel aan meewerken. Moreaux: “Het is niet vanzelfsprekend dat een bedrijf hiervoor openstaat. Testen kost een hoop tijd en geld en je weet natuurlijk niet of het ook iets oplevert. Het was dus best een dure gok. Maar omdat we van oudsher gedreven zijn door innovatie wilden we het er wel op wagen. Uiteindelijk hebben we een aantal van die zestien rassen getest, daar zijn we duizenden uren mee bezig geweest. Daaruit hebben we twee rassen geselecteerd, die we nu onder licentie vermarkten.” 

Dankzij deze stap heeft Mycelia zich volgens Moreaux verder op de kaart kunnen zetten als een van de koplopers op het gebied van specialty mushrooms. “We zijn misschien niet de grootste producent, maar hebben mede dankzij WUR wel een uniek aanbod. Om toonaangevend te blijven, investeren we veel in innovatie. Dat kost geld, maar levert uiteindelijk een marktvoordeel en dus ook weer veel inkomsten op. En het ontwikkelen van nieuwe rassen heeft ook maatschappelijke impact, bijvoorbeeld doordat mensen gezonder gaan eten en je paddenstoelen op een duurzamere manier kunt telen.”

Wat Moreaux erg aanspreekt aan de paddenstoelengroep van WUR is dat de onderzoekers nauw in contact staan met de sector. “Niet alleen met ons als producent van broed, maar ook met telers. Interactie en uitwisseling van informatie is ontzettend belangrijk om aan relevante vraagstukken te werken en toepasbare kennis te ontwikkelen. Sinds kort zit WUR ook in het bestuur van The European Society of the Specialty Mushroom Industry (ESSMI), de Europese telersvereniging. Dat laat zien dat de industrie WUR serieus neemt, en andersom WUR de industrie. En dat wij actief met WUR samenwerken, maakt ons verhaal ook weer sterker richting onze klanten.”