Schelpdieren en zeewier: monitoring, natuurinclusieve kweek en IMTA
Over deze expertise
In het kort- Ecologie en kweek van schelpdieren
- Monitoring & data schelpdieren (WUR Schelpdiermonitor)
- Natuur & biodiversiteit
- Zeewier & IMTA
- Onderzoeksmethoden
Zeewier en schelpdieren kunnen bijdragen aan duurzame voedselvoorziening. WUR monitort soorten om hun ecologie te onderzoeken. We zoeken mogelijkheden voor natuurinclusieve kweek en visserij. We stellen onze kennis beschikbaar voor beleid, beheer en ketenpartijen die voedsel uit zee willen benutten in balans met de natuurlijke ecosystemen.
In Nederland vinden schelpdierkweek en -visserij plaats in beschermde gebieden zoals de Oosterschelde, het Grevelingenmeer en de Waddenzee. Dat vraagt om zorgvuldige bedrijfsvoering en maatschappelijk draagvlak. We onderzoeken voedselveiligheid en de duurzame ontwikkeling van de keten van kweek tot bord. Zo zoeken we methoden voor natuurinclusieve kweek, alternatieve bronnen voor mosselzaad en nieuwe methoden voor oesterteelt.
WUR ontsluit wetenschappelijke kennis voor kwekers, ketenpartijen, overheden en uitvoerende beheerders zoals Rijkswaterstaat en Staatsbosbeheer. Dat doen we bijvoorbeeld met de Schelpdiermonitor, die al sinds 1990 gegevens oplevert voor beheer en beleid. Behalve met monitoring gebruiken we innovatieve methoden zoals eDNA en geavanceerde datamodellen.
We belichten ook de natuurwaarde van de ecosystemen waarin dit plaatsvindt: zo filtreren schelpdieren het water bieden hun leefgebieden ook plek aan veel andere soorten. We onderzoeken hoe gebiedssluitingen, bijvoorbeeld in de Waddenzee, bijdragen aan natuurontwikkeling.
Meer informatie
Voor goed beheer is betrouwbare bestandsinformatie nodig. WUR voert sinds 1990 de Schelpdiermonitor uit en bouwt daarmee aan een van de langstlopende datasets van de Nederlandse kust- en deltawateren. Deze monitor geeft jaarlijks inzicht in omvang, biomassa en verspreiding van schelpdieren in de kustzone, Waddenzee en zoute deltawateren. Dat gebeurt verdeeld over vijf onderdelen: de kustzone, de Zuidwestelijke Delta, het gedeelte van de Waddenzee dat sublitoraal is - beneden de waterlijn en altijd onder water -, de droogvallende platen en de banken.
Inventarisaties richten zich primair op kokkel, mossel, Amerikaanse zwaardschede, halfgeknotte strandschelp en Japanse oester. Ook andere soorten, krabben en stekelhuidigen nemen we mee. Een groot deel valt onder de Wettelijke Onderzoekstaken (WOT) in opdracht van het ministerie van LVVN; de sublitorale Waddenzee-inventarisatie gebeurt in opdracht van de Producentenorganisatie Mosselcultuur.
De gegevens zijn breed beschikbaar en worden intensief gebruikt door sector, waterbeheerders en beleidsmakers, bijvoorbeeld bij het inschatten van effecten van zandsuppleties en natuurbeheer.
Integrated Multi-Trophic Aquaculture (IMTA) combineert soorten uit verschillende trofische niveaus in één systeem. Bijvoorbeeld zeewier als basis, met daarboven schelpdieren, garnalen of vis. Het doel is productie in het systeem te verhogen én duurzaamheid te verbeteren door kringloopsluiting. Praktijkervaringen variëren per regio en teelt, ook de economische haalbaarheid verschilt.
Onderzoek laat zien dat low-input-systemen zonder bijvoeren, de kosten verlagen, vervuiling verminderen en opbrengst op systeemniveau op peil houden. Beleid en samenwerking in de keten bepalen mede de ruimte en opschaling. In Nederland kijken we onder andere naar kansen voor kokkelkweek. Internationaal voerden we pilots uit met combinaties van bijvoorbeeld zeewier, schelpdieren, garnalen, zeekomkommers en vis.
Wageningen University & Research combineert langjarige surveys en soortspecifieke bestandsopnamen met innovatieve technieken. Afhankelijk van de onderzoeksvraag zetten we onder andere eDNA, datamodellen, AI en (video)monitoring in. We ontsluiten data volgens FAIR-principes via portals en dashboards. Een bekend voorbeeld is de Schelpdiermonitor, die al sinds 1990 gegevens oplevert voor beheer en beleid.
Aanvullende producten en diensten (3)
Neem contact op met onze expert
Bent u actief in schelpdierkweek, zeewierteelt, natuurbeheer of beleidsontwikkeling? Neem contact op met onze expert voor samenwerking, advies of meer informatie.
dr. K (Karin) Troost
Onderzoeker Mariene Ecologie