Waterlinzen: nieuwe duurzame groente goedgekeurd voor de Europese markt

De Europese autoriteit voor voedselveiligheid (EFSA) heeft waterlinzen, ook bekend als eendenkroos, in 2025 officieel goedgekeurd voor productie en consumptie als verse groente binnen de EU. Deze goedkeuring is het resultaat van bijna tien jaar onderzoek door Wageningen University & Research (WUR). WUR-onderzoekers dienden een zogenoemd Novel Food dossier in waarmee ze met al hun onderzoek de veiligheid, voedingswaarde en duurzaamheid van waterlinzen aan konden tonen, wat nodig is om zo’n goedkeuring te krijgen.

Waterlinzen zijn een kleine, snelgroeiende waterplant met groot potentieel; ze bevatten veel vitaminen en mineralen, zijn goed te eten en kunnen zeer duurzaam geteeld worden. Omdat ze in een gesloten omgeving op een dun laagje water groeien, is er geen landbouwgrond nodig. De plant verdubbelt zich razendsnel door in tweeën te splitsen. De teelt kan in lagen worden gestapeld, bijvoorbeeld in kassen of vertical farms, wat zorgt voor een hoge opbrengst per hectare.

Pas sinds 2025 mogen waterlinzen in de EU officieel als groente worden geteeld en verkocht. Volgens de Europese wetgeving vallen producten die vóór 1997 niet op grote schaal in Europa werden gegeten onder de categorie novel food. Voor toelating moet uitgebreid worden aangetoond dat het product veilig is voor menselijke consumptie.

In andere delen van de wereld, zoals Azië, worden waterlinzen al wel gegeten, maar dat is geen criterium voor EFSA. Ook in een Nederlands kruidenboek uit 1644 worden waterlinzen genoemd, maar ze hebben hier nooit hun weg gevonden naar het grote publiek.

Om dit wel voor Europa mogelijk te maken, stelde WUR een uitgebreid Novel Food-dossier op met hun onderzoeksgegevens over samenstelling, teelt, vertering en voedselveiligheid. De onderzoekers toonden aan dat waterlinzen schoon en duurzaam kunnen worden geteeld, en dat ze veilig en voedzaam zijn. In een kas bij een teler werd de teelt op commerciële schaal opgezet, waarna talloze analyses volgden, van eiwit- en zetmeelgehalte en vitamines tot de aanwezigheid van eventueel ongezonde stoffen zoals metalen, bestrijdingsmiddelen, allergenen en micro-organismen.

Ook de effecten op het menselijk lichaam werden onderzocht. In interventiestudies met vrijwilligers bleek dat de eiwitten in waterlinzen goed verteerd en opgenomen worden en dat er geen negatieve gezondheidseffecten optreden, zoals allergische reacties, constipatie of verhoogde bloeddruk. Tijdens smaakonderzoeken proefden deelnemers verschillende gerechten - van soep tot quiche - en waardeerden de milde, frisse smaak. De gerechten met waterlinzen werden even goed beoordeeld als dezelfde gerechten met spinazie.

Daarnaast bleek dat waterlinzen hoog scoren op alle essentiële aminozuren. Hiermee voldoet het aan de aanbevolen niveaus van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO), zelfs voor babyvoeding. Na aanvullende vragen over de teeltsamenstelling en aanpassingen om het mangaangehalte te verlagen, concludeerde EFSA dat waterlinzen veilig zijn voor menselijke consumptie. Daarmee werd in 2025 de officiële toelating in Europese wetgeving een feit.

Naast het wetenschappelijke traject werkte WUR ook aan de volgende stap: de introductie van waterlinzen in de voedselketen. Samen met telers, producenten en retailers onderzoekt WUR hoe waterlinzen kunnen worden verwerkt en verpakt, bijvoorbeeld als versproduct in zakken of als diepvriesblokjes, of verwerkt in producten. Ook wordt gekeken naar toepassingen in pesto, ravioli of soep.

Volgens Ingrid van der Meer ligt hier een kans voor de markt: “Er is veel enthousiasme, maar ook voorzichtigheid. Telers, producenten en supermarkten kijken naar elkaar, want wie start met de teelt moet ook de afnemers hebben. Dit moet je als keten gezamenlijk oppakken. We zien dat chef-koks al aan het experimenteren zijn. Dat helpt om consumenten bekend te maken met deze nieuwe groente.”

Dankzij de toelating kunnen waterlinzen nu ook in Europa worden geteeld als duurzame groente. Door hun snelle groei, hoge opbrengst en minimale ruimtegebruik kunnen ze een rol spelen in lokale teeltsystemen, zonder druk op landbouwgrond en zonder gebruik van bestrijdingsmiddelen.

Ingrid van der Meer kijkt met trots terug op het traject: “Na bijna tien jaar werk gaf de goedkeuring een enorme ontlading. Nu ligt de weg open voor productie en consumptie op grotere schaal. Het zou prachtig zijn als waterlinzen over een paar jaar gewoon in de supermarkt liggen.”

De kennis is er, de toelating is rond - nu is het aan de markt om deze nieuwe groente te omarmen.

Met tien jaar interdisciplinair onderzoek maakte WUR de Europese toelating van waterlinzen als verse groente mogelijk. Daarmee ontstaan nieuwe kansen voor duurzame, efficiënte en lokale voedselproductie.

• Bewezen veiligheid – Onderzoek leidde tot officiële EU-goedkeuring.
• Duurzame teelt – Hoge opbrengst per hectare, geen landbouwgrond of pesticiden nodig.
• Van lab naar markt – WUR begeleidt de stap van onderzoek naar toepassing.