Cacao Tech: van cacaoboon tot circulaire keten

De cacaosector staat wereldwijd onder druk. Slechts een klein deel van de cacaovrucht (ongeveer 20%) wordt commercieel benut, terwijl de pulp en schil (ongeveer 80%) vaak als afval wordt beschouwd. Tegelijkertijd hebben boeren weinig grip op hun data en ontvangen ze slechts een fractie van de waarde die hun product vertegenwoordigt. Het project Cacao Tech, onderdeel van het Europese Horizon-initiatief DRG4Food, wil daar verandering in brengen.

‘Wat we doen met Cacao Tech is tweeledig’, vertelt Sabine Desczka, economisch onderzoeker bij Wageningen University & Research. ‘Enerzijds willen we de hele cacaovrucht benutten, en anderzijds geven we boeren meer eigenaarschap over hun data. Dat verandert alles.’

In een pilot in Ecuador is het volledige proces getest: van het verzamelen van natte cacao tot het scannen met Near-Infrared Spectroscopie (NIR). Deze technologie wordt normaal gesproken alleen in laboratoria gebruikt, maar maakt het nu mogelijk om de kwaliteit van cacao direct in het veld te meten. ‘We maken een scan van de natte cacao zoals die wordt ingeleverd. Op dat moment weten we hoeveel is ingeleverd en welke kwaliteit het heeft. Vanaf dat moment kan ook iedereen in de keten de data zien’, aldus Desczka. 

De scan levert real-time data op, inclusief GPS-locatie en tijdstempel. Hierdoor ontstaat een circulair traceersysteem waarin boeren, verwerkers en chocolademakers toegang hebben tot dezelfde informatie. ‘Het grote voordeel is dat er geen handmatige invoer meer nodig is’, legt Desczka uit. ‘Dat voorkomt fouten en manipulatie, zoals het toevoegen van water aan pulp om het gewicht te verhogen. Als dat gebeurt, zien we dat direct terug in de scan.’

Deze transparantie maakt het mogelijk om eerlijke prijzen te onderhandelen en nieuwe markten te ontsluiten. Boeren kunnen aantonen dat hun cacao van hoge kwaliteit is en daar een premium prijs voor vragen. ‘Op dit moment worden cacaobonen grotendeels in bulk verhandeld. Als een boer echt hoogwaardige cacao heeft, dan zou die dat ook moeten kunnen aantonen. En de boer zou daar dan ook de prijs voor moeten kunnen krijgen’, zegt Desczka. 

Door ook de pulp te verwaarden, bijvoorbeeld als ingrediënt voor dranken, en de schil voor diervoeding of bio-based toepassingen, kan tot 80% van de vrucht extra worden benut. Dit betekent een potentiële inkomensstijging van 15% tot 30% voor boeren. ‘Hier liggen enorme kansen, vooral voor boeren’, benadrukt Desczka. ‘Want die worden nu alleen maar voor 20% van de cacaovrucht betaald.’

Daarnaast draagt het project bij aan het verminderen van voedselverspilling. ‘We willen naar dat grote plaatje: dat we de hele cacaovrucht verwaarden, niet alleen de bonen’, zegt Desczka. ‘Dat betekent ook dat cacao een rol kan spelen in het vervangen van meer vervuilende producten, bijvoorbeeld in diervoeding of de bio-based industrie.’

Wageningen University & Research speelt een centrale rol in Cacao Tech, met expertise in ketenanalyse, duurzaamheid en digitale innovatie. Voor Desczka is het project professioneel relevant én persoonlijk inspirerend. ‘Chocola is inmiddels een hobby geworden, net als wijnproeven’, vertelt ze lachend. ‘Ik ben veel meer gaan letten op de details, de smaken en de herkomst. Het project heeft mijn blik op cacao veranderd.’ 

Over vijf jaar hoopt Desczka dat de cacaoketen volledig circulair is. ‘Dan hebben we het over een keten waarin ook andere vervuilende producten kunnen worden vervangen door cacao-gebaseerde alternatieven. En waarin boeren betaald worden voor de hele vrucht én de waarde van hun cacao.’

De technologie is bovendien schaalbaar naar andere gewassen. ‘We denken dat er vergelijkbare resultaten kunnen worden behaald met koffie, tomaten, noten… zelfs het detecteren van plantziekten en toxines is mogelijk’, aldus Desczka. ‘Dat zou een grote rol kunnen spelen in voedselveiligheid en het due diligence-proces voor biologische producten.’

Cacao Tech is een samenwerking tussen Wageningen University & Research (Nederland), Pacha de Cacao B.V. (Nederland) en Czech University of Life Sciences (Tsjechië). Elk brengt unieke expertise in: van ketenanalyse en co-design tot productinnovatie en cybersecure datasystemen.